Innowacje w kształceniu wielokulturowym, na przykładzie edukacji romskiej mniejszości etnicznej w Polsce

Abstrakt

Przed współczesną edukacją, w tym edukacją geograficzną stoją coraz to nowe wyzwania. Pomimo podniesienia poziomu edukacji, która stała się powszechna i naturalna, procesów globalizacji i wzrostu zamożności społeczeństwa, występują w nim jednak nadal grupy społeczne nie nadążające za rozwojem społeczno-ekonomicznym większości. Szczególnym przykładem takich grup są mniejszości etniczne i narodowe, a dokładnie romska mniejszość etniczna w Polsce. Edukacja romskiej mniejszości etnicznej w Polsce, pomimo jej zamieszkiwania w naszym kraju od wieków, rozpoczęła się dopiero 10 lat temu, wraz z powstaniem „Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce”. Przed jego rozpoczęciem dzieci romskie albo nie chodziły do szkoły wcale, albo kończyły kilka klas szkoły podstawowej uczęszczając do tzw. „klas romskich”. Brak wykształcenia (często wręcz analfabetyzm) oraz funkcjonujący w polskim społeczeństwie negatywny stereotyp Cygana sprawił, że stali się oni grupą wykluczoną społecznie. W roku 2001, w trakcie fazy testowej programu w województwie małopolskim stanęło przed nauczycielami, w tym nauczycielami geografii, nowe wyzwanie-nauczanie multikulturowe, trudne do realizacji w niemal jednorodnym etnicznie państwie. Prócz bariery językowej, negatywnego stereotypu i niechęci wielu rodziców romskich do edukacji, walczyć przyszło pracownikom szkoły również z różnicami kulturowymi. W wielu szkołach udaje się jednak dziś realizować edukację dzieci romskich w klasach integracyjnych dzięki wysiłkowi i przygotowaniu nauczycieli wspomagających, i utworzeniu stanowiska asystenta romskiego. Autorki w artykule skupiają się na tych właśnie innowacyjnych rozwiązaniach w dziedzinie kształtowania kompetencji pracowników oświaty, które umożliwiają dziś skuteczną edukację dzieci romskich – jedynego sposobu na walkę z wykluczeniem społecznym tej mniejszości.