Rozwój śródpolnego wąwozu drogowego w świetle badań pedologicznych i pomiarów GPS

Jan Rodzik, Mirosław Krukowski, Piotr Zagórski

Abstrakt


The article presents the development of a small, midfield form of road, which cuts the side of a loessic valley. The contemporary shape of the surface was determined by GPS measurements (Leica System 500), set together in ArcView and ArcGIS. Changing of its position was determined by a field analysis of the construction of 50 profiles of the Luvisols with varying degrees of erosion or aggradation. Calculation and visualization were performed in the ‘Surfer’ program. The results are interpreted in the context of changes in the agrarian structure since the end of the 19th century. It was found that the development of erosional forms is associated with an intensive use, since the late 1930s, of the road traced at the end of 19th century. Significant rate of its cutting is also the result of earlier soil erosion, due to its agricultural use since the late Middle Ages. Until achieving the depth of about 1 m, the form was the shape of a trough, because the road also served as a zone of turning round during the cultivation of the adjacent transversal-slope fields. In the 1970s, after a change in cultivation mode, erosion took the form of a box-like section. The average annual rate of cutting into the deepest section increased from 2.5 to4 cm and the depth - to 1.8 m. These conclusions confirm the profile of deposits on the extended cone at the gully mouth at the valley bottom. Their lower series, with thickness of 1.7 m and a massive structure, are products of soil erosion accumulated for several hundred years. The laminated top series with thickness of 0.8 m is distinguished by CaCO3 content growing towards the surface. Its accumulation at a rate of 1.2 cm per year is the result of a deeper cutting of the road on the slope.

Słowa kluczowe


Wyżyna Lubelska; obszary lessowe; holweg; erozja gleby

Bibliografia


Gardziel Z., Rodzik J., 2000,Warunki rozwoju, użytkowania i ochrony wąwozów drogowych okolic Kazimierza , [w:] Radwan S., Lorkiewicz Z. (red.), Problemy ochrony i użytkowania obszarów wiejskich o dużych walorach przyrodniczych, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 247–255.

Harasimiuk M., Henkiel A., 1976, Wpływ budowy geologicznej i rzeźby podłoża na ukształtowanie pokrywy lessowej w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego, Annales UMCS, sec. B, T. 30/31, s. 55–80.

Klimowicz Z., Uziak S., 1994, An attempt at the reconstruction of the past and future soil cover in the loess area (on the basis of the Nałęczów Plateau), Annales UMCS, sec. B, T. 49, s. 229–242.

Maruszczak H., 1958; Charakterystyczne formy rzeźby obszarów lessowych Wyżyny Lubelskiej, Czasopismo Geograficzne, T. 29, s. 335–354.

Miszczak A., 1960: Komasacja gruntów jako czynnik potęgujący erozję gleb, Czasopismo Geograficzne, T. 31, z. 2, s. 179–190.

Nogaj-Chachaj J., 2004, O roli człowieka w przekształcaniu środowiska przyrodniczego w holocenie na Płaskowyżu Nałęczowskim. [w:] Libera J., Zakościelna A. (red.), Przez pradzieje i wczesne średniowiecze, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 63–71.

Nowocień E., 1996, Dynamika rozwoju wąwozów drogowych na obszarach lessowych, Pamiętnik Puławski, z. 107, s. 101–111.

Rejman J., Paluszek J., Rodzik J., 2009, Wpływ topografii na zróżnicowanie budowy gleb płowych wytworzonych z lessu, Konferencja naukowa z okazji 100 rocznicy urodzin Profesora Bohdana Dobrzańskiego „Agrofizyka w badaniach środowiska przyrodniczego”, Referaty i doniesienia, Lublin, 15 września 2009, s. 105–106.

Rodzik J., 2002, Wpływ układu pól i kierunku uprawy na rozwój erozyjnych form drogowych, Materiały VI Zjazdu Geomorfologów Polskich. „Środowiska górskie – ewolucja rzeźby”, Jelenia Góra, 11–14 września 2002, s. 110–111.

Rodzik J., 2010, Influence of land use on gully system development (case study: Kolonia Celejów loess catchment), [w:] Warowna J., Schmitt A. (red.), Human impact on upland landscapes of the Lublin region, Kartpol, Lublin, s. 195–209.

Rodzik J., Furtak T., Zgłobicki W., 2009, The impact of snowmelt and heavy rainfall runoff on erosion rates in a gully system, Lublin Upland, Poland, Earth Surf. Proces. Landforms, T. 34, s. 1938–1950.

Rodzik J., Janicki G., Zgłobicki W., 1996, Reakcja agroekosystemu zlewni lessowej na epizodyczny spływ podczas gwałtownej ulewy. Ogólnopolskie sympozjum naukowe „Ochrona agroekosystemów zagrożonych erozją”, Puławy, 11–13 września 1996, cz. 1, s. 201–213.

Rodzik J., Paluszek J., Rejman J., 2009, Zastosowanie analizy budowy profili glebowych do celów geomorfologicznych (na przykładzie nalessowych gleb płowych), Konferencja Geomorfologów Polskich „Metody badań w geomorfologii”, Kielce, 28–30 września 2009, s. 142–146.

Turski, R., Słowińska-Jurkiewicz, A., 1994; Gleby wytworzone z lessów. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin, s. 1–68.

Zgłobicki W., 2002, Dynamika współczesnych procesów denudacyjnych w północno-zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 1–159.


Pełny tekst: PDF

Refbacks

  • There are currently no refbacks.